Çölyak Hastalığı Nedir? Glutensiz Beslenme Nasıl Olmalı?

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin gluten adlı proteine karşı anormal tepki vermesiyle oluşan otoimmün bir bağırsak hastalığıdır.
Gluten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Çölyak hastaları gluten içeren gıdalar tükettiklerinde, ince bağırsak duvarı zarar görür, bu da besin emilim bozukluklarına yol açar.

Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Her bireyde farklı belirtiler görülebilir, ancak en sık rastlananlar:

• Karın ağrısı, şişkinlik, gaz

• İshal veya kronik kabızlık

• Kilo kaybı veya kilo alamama

• Demir eksikliği anemisi

• Ciltte kaşıntılı döküntüler (dermatitis herpetiformis)

• Halsizlik, yorgunluk

• Çocuklarda büyüme geriliği

• Ağız içi aftlar

• Depresyon ve odaklanma sorunları

Çölyak Hastaları Nasıl Beslenmeli?

1. Glutensiz Beslenme Hayat Boyu Devam Etmelidir

Çölyak hastalığının tek ve kalıcı tedavisi glutensiz diyettir. Bu diyette gluten içeren hiçbir ürün tüketilmemelidir. Hatalı bir tüketim bile bağırsağa zarar verir.

2. Gluten İçeren Gıdalar Nelerdir? (Kaçınılması Gerekenler)

• Buğday (un, irmik, bulgur, makarna, erişte, ekmek)

• Arpa (bira, malt ürünleri)

• Çavdar

• Hazır soslar, bazı salam ve sucuklar

• İşlenmiş gıdalar (kraker, cips, kurabiye vb.)

3. Glutensiz Olarak Serbest Tüketilebilecek Gıdalar

• Doğal tahıllar: Karabuğday, kinoa, mısır, pirinç, amarant, teff

• Sebze ve meyveler

• Et, tavuk, balık (işlenmemiş halde)

• Yumurta

• Baklagiller

• Sade yoğurt ve süt ürünleri (glutensiz garantili olanlar)

• Glutensiz etiketli unlar ve ekmekler

Günlük Glutensiz Örnek Menü

Kahvaltı: Glutensiz ekmek + haşlanmış yumurta + salatalık + zeytin + şekersiz bitki çayı
Ara Öğün: Badem + hurma
Öğle: Zeytinyağlı sebze yemeği + pirinç pilavı + yoğurt
Ara Öğün: Meyve + glutensiz kinoa kraker
Akşam: Izgara tavuk + haşlanmış sebze + karabuğday salatası
Gece: Papatya çayı + glutensiz yulaf sütü

Market Alışverişi Yaparken Dikkat Edin!

• Ürün etiketinde "gluten içermez" ibaresini arayın

• “Eser miktarda gluten içerebilir” yazıyorsa tüketmeyin

• Aynı üretim hattında glutenli ürün üretilen markalardan uzak durun

• Tercihinizi glutensiz sertifikalı ürünlerden yana yapın

Diyetisyen Tavsiyesi

Çölyak tanısı alındıktan sonra, doğru planlanmış glutensiz bir beslenme programıyla hem bağırsak sağlığı iyileşir hem de vitamin-mineral eksiklikleri önlenir. Ancak glutensiz diyet besin çeşitliliği sağlanmadan uygulanırsa yetersiz kalabilir. Bu nedenle bir beslenme uzmanı eşliğinde yürütülmesi önemlidir.

Sonuç

Çölyak hastalığı, hayat boyu dikkat gerektiren bir sağlık durumudur. Ancak doğru bilgi ve planlı bir glutensiz beslenmeyle, sağlıklı ve enerjik bir yaşam sürmek mümkündür.
Etiket okuma alışkanlığı kazanmak, güvenilir markaları tercih etmek ve öğünleri çeşitlendirmek bu sürecin temel taşlarıdır.