YEŞİL/SİYAH/BEYAZ ÇAY ve SAĞLIK ÜZERİNE ETKİSİ

Beyaz, yeşil ve siyah çay türleri Camellia sinensis bitkisinin yaprak ve tomurcuklarından elde edilir. Bu çaylar arasındaki fark çoğunlukla çay yapraklarının işlenmesi sırasında oluşan oksidasyon derecesine göre belirlenir. Çayın oksidasyonu yaprakların görünümü, lezzeti ve kimyasal bileşimini büyük ölçüde etkiler. Çay yaprakları yeşil renktedir ve bu işlem sonrasında yavaşça kahverengiye dönüşür.

Beyaz çay, tüm çay türleri arasında en az  işlemden geçirilen türdür. Okside olmadıkları için doğal antioksidan içeriklerini korurlar. Aynı zamanda bu özelliğinden dolayı demlendiğinde çoğu renksizdir. Çok hafif bir lezzet profiline sahiptir, diğer çay türlerine oranla az da olsa kafein içerirler. Günde 2-3 fincan kadar tüketebilirsiniz. 

Yeşil çay, az miktarda oksidasyona uğrayan bir çay türüdür. Antioksidan içeriği yüksektir. Siyah çaydan farklı olarak bu çay hazırlanırken yapılan durdurma işlemi sayesinde daha yumuşak bir içim elde edilir. Oksidasyon yapısındaki antioksidanların bir miktar azalmasına neden olur. Bu işlemle beyaz çaya göre daha fazla aroma ve kafein içermesi sağlanır. Tatlı, yumuşak, otsu ve  lezzetli bir tadı vardır. Bu çay türünün faydalarını görmek ve aşırı tüketiminden kaçınmak için günde 3 fincanı geçmemenizde fayda var.

Siyah çay bitki yapraklarının kararıp, yapısında kafein ve tanen oluşumunun gerçekleştiği  hızlı bir oksitlenme aşaması ile elde edilir, tamamen fermente bir türdür. Oksidasyon ile çay yaprakları kurutulur, paketleme için toz haline getirilir veya kuru yapraklar halinde bırakılır. Bu işlem çay yapraklarının lezzetini arttırmaya yardımcı olur. Genellikle en güçlü aroma ve kafein içeriğine sahiptir, bunun yanında en az antioksidan özellik gösteren türdür. Günde 5-6 fincandan fazlasını tüketmemelisiniz.

Maça çayı antioksidan ve klorofil içeriği oldukça yüksek bir çaydır. Bu çayı doğrudan içmenin yanı sıra yemek, pasta ve pek çok içecek tarifinizde de kullanabilirsiniz. Diğer çaylardan farklı olarak, çay yapraklarını demleyerek yalnızca "su"yunu içmek yerine toz haline getirildiğinden dolayı yapraklarını da tüketmiş olursunuz. Bu  özelliğiyle lif alımınızı da artırırsınız. Aynı zamanda maça çayı metabolizmayı hızlandırarak yağ yakımına yardımcı olur, karın bölgesindeki yağlanmaların azalmasında etkilidir. Tüketeceğinizde 65-70 derece sıcaklıktaki 250 ml suya 1-2 çay kaşığı ekleyip karıştırın, bekletmeden içilmelisiniz.

Oolong çayı Çin, tayvan ve Japonya’da geleneksel olarak içiliyor. Siyah çaydan daha az yeşil çaydan daha fazla işlenmiş bir çay türütüdür. Yeşil ve siyah çay gibi aynı camellia sinensis bitkisinin yapraklarından üretilir ama üretim şeklinde farklılık gösterir. Antioksidan aktivitesi de yüksektir.  Hazırlanma şekli; 1 büyük bardak için 1,5 çay kaşığı eklenerek 2-4 dk demleme süresi olan bir çaydır. Milky oolong çayı ise kurutma işleminden sonra süt buharına maruz bırakılarak üretilmiştir. Kremalı sütlü bir tadı vardır.  Günde 2 bardak oolong çayının kan şekerini dengelediği, kötü kolesterolü düşürdüğü saptanmıştır. Yeşil çay sevmeyenler için alternatif bir metabolizma hızlandırıcı çay olarak önerebilirim. 

Yeşil çay ve beyaz çay hastalıklara karşı korumada etkili  antioksidanlardan oldukça zengindir. Aynı zamanda yapısında bulunan polifenoller kolesterol düşürücü etki göstererek kalp hastalıklarına karşı koruyuculuk gösterir ve meme kanseri gibi bazı kanser türlerinin görülme riskini azaltır.  Bunun yanında metabolizma hızını artırdığını gösteren çalışmalar da bulunmaktadır. Bu etkiyi vücuttaki yağ hücrelerinden yağ moleküllerinin salınımını artırarak gösterir. Böylece karaciğerde yağın enerji harcamasında kullanım hızı artırılarak kalori yakmanız sağlanır. Siyah çaya göre daha az işlem görmüş beyaz ve yeşil çay türlerini içtiğinizde kateşin adı verilen antioksidanlardan bolca almış olursunuz. Bu bileşenlerin kilo vermeye yardımcı etkileri vardır. 

Beyaz çay, daha az işlem gördüğü için yağ yakımında etkili kateşin moleküllerini  daha yoğun içermektedir. Aynı zamanda vücutta yağ hücrelerini yok ettiği ve yeni yağ hücrelerinin oluşmasını önlediğini gösteren çalışmalar da bulunmaktadır. Bu çay türü diğer çaylarla karşılaştırıldığında, antibakteriyel, antifungal ve antiviral özelliklere sahip oldukları bilinen polifenolleri de en yüksek miktarlarda içermektedir.  

Vücuttaki etkilerini göz önünde bulundurduğumuzda zayıflama diyeti uygularken beslenme programınızda yer vermeniz yağ yakımını hızlandırarak diyetinizin etkinliğini artırmaya yardımcı olacaktır. Beyaz ve yeşil çay türlerine karabiber, limon ekleyerek zayıflatıcı etkilerini artırabilirsiniz.

Beyaz ve yeşil çay türleri kadar yüksek olmamakla birlikte içeriğindeki flavonoid bileşenleri sayesinde siyah çay da kolesterol düzeylerini azaltarak  kalp hastalıklarına karşı koruyuculuk gösterir. Kafein miktarı diğer türlere göre daha fazla olduğu için gün içerisinde enerjinizi artırmaya yardımcı olur. Taze demlenmiş açık çay kilo vermenizi olumsuz etkilemez aksine sağlık için olumlu etkileri vardır. 

Açıkta satılan baharatlar ile karışık bir ortamda uzun süreli depolanmış üretim ve saklama koşulları paketleme tarihi üzerinde yer almayan her bitki çayından uzak durunuz. Marketlerde paketli satılan poşet çayları da tercih edebilirsiniz. Demlemek istediğiniz de ise aşağıdaki yöntemleri dikkate alınız: 

 

Özellikle beyaz çay tüketeceğinizde mutlaka aldığınız türün özel bir demleme yöntemi olup olmadığını sormalısınız. Çok çeşitli türleri bulunan bu çayın her çeşidinin kendine özgü bir yöntemi olabilmektedir. Genellikle 90 derecede 3-5 dakika demlemek yeterlidir. Ancak bazı türler, yeşil çay gibi daha hassastır ve bu çayları 70 derecede 3-5 dakika demlemek gerekir. Yeşil ve siyah çay türlerini kaynar suda 2-4 dk demleyerek tüketebilirsiniz. Çayınız demlerken dikkat etmeniz gereken en önemli nokta üzerinin kapalı bir şekilde sıcak kalmasını sağlamaktır. 

Beyaz çayın sabah  tüketildiğinde vücuttaki toksinlerden kurtulmaya yardımcı olur. Bu sürede metabolizmanızın daha hızlı çalışmasını sağlayarak fazla kilolarınızdan kurtulmanızda da etkili olacaktır.

Yeşil çay tüketimi için en uygun zaman yemeklerden 2 saat sonrasıdır. Aç karna tüketilmemelidir.  Yemekle birlikte tüketilmemelidir. Yapılan araştırmalara göre, yeşil çay yemekler ile içildiğinde besinlerdeki demir emilimini %60 oranında engellediği de görülmüştür. Siyah çayda daha çok bulunan kafein ve bunun yanında artan tanen bileşikleri de demir emilimini azaltacaktır. Uyku düzeninizi etkilememesi adına gece saatlerinde siyah ve yeşil çay tüketiminden kaçınmak da sizin için iyi olacaktır. 

Vücut sıvı dengesinin en uygun düzeyde tutulması gerek bireysel sağlığın, gerekse toplum sağlığının ve iyi halin korunması için son derece önemlidir. Günde 10 bardaktan fazla yeşil + siya+ beyaz çay tüketimi su atımına neden olabilir. Tüketim önerilerine uyduğunuz sürece böyle bir sorun yaratmayacaktır. 

 

• YEŞİL + SİYAH+ BEYAZ ÇAY toplamı günde 6 bardağı geçmemelidir.
• Demir yetersizliğiniz var ise; günde toplam 2 bardaktan fazla çay( yeşil+ beyaz+ siyah çay dahil) içmeyiniz. Çayınızı yemeklerden en az 1 saat sonra tercih ediniz.
• Tansiyon sorununuz var ise veya kan sulandırıcı ilaç kullanıyor veya böbrek hastası iseniz yeşil beyaz çay dahil bitki çayı tercih etmeyiniz
• Klasik şekilde hazırlanan 1 fincan (200 ml) siyah çaydaki kafein miktarının 40 mg/ fincan civarında olduğu düşünülmektedir. Kafeinin günlük tüketim düzeyinin 300 mg’ı aşmaması gerekir. Günde 6 bardak çay içtiğiniz de + 1 bardak da kahve içerseniz 300 mg kafein almış olursunuz. 
• Yeşil çayın uzun süreler günde 4 bardaktan fazla tüketiminin tiroit hormon metabolizmasını kötü etkilediği bulunmuştur.
• Siyah+ yeşil+ beyaz çayın günde 10 bardaktan fazla tüketiminin vücuttan su kaybına neden olduğu saptanmıştır.
• Emzirme döneminde kafein içeriğinden dolayı çay ( yeşil+ siyah+beyaz) tüketimi 2 bardakla sınırlı tutulmalıdır.